وبلاگ شخصی حسین آزادی

انواع راهنمایی و مشاوره از نظر موضوع :

 راهنمایی و مشاوره تحصیلی :

از طریق راهنمایی و مشاوره تحصیلی  سعی می شود به دانش آموزان کمک شود تا بتوانند مهارت های تحصیلی مانند چگونگی مطالعه و فرا گرفتن مطالب و به خاطر سپردن آنها در حافظه ، یادداشت نویسی و خلاصه کردن مطالب ، برنامه ریزی کردن و ... یاد بگیرند ؛ از مقررات و قوانین آموزشی مثل نحوه رفتار در مدرسه ، مسائل انضباتی و مواردی از این قبیل . همچنین آگاه ساختن دانش آموزان از توانایی ها و استعداد هایشان به منظور برنامه ریزی تحصیلی و از همه مهم تر هدایت تحصیلی و پیدا کردن رشته تحصیلی که دانش آموز بهتر بتواند خودش را در آن نشان دهد .

به طور کل هدف این نوع راهنمایی ، این است که دانش آموز بتواند در عرصه تحصیلی موفق و سرفراز باشد ؛ به قول جناب آقای شفیع آبادی «هدف راهنمایی تحصیلی ، کسب موفقیت تحصیلی است »...

کمکی که از طریق راهنمایی تحصیلی به دانش آموز می شود ، زمینه سازی مناسبی برای راهنمایی شغلی او هست ؛ از این رو لازم است تا مشاور دانش آموزان را از ارتباط رشته های تحصیلی مختلف با مشاغل آگاه سازد.

در اینجا به برخی از کار هایی که مشاور در راهنمایی تحصیلی انجام می دهد ، اشاره می کنم.

1. کمک به دانش آموزانی که کمتر از استعداد خود کار می کنند.
2. کمک به دانش آموزان پیشرفته و یا عقب مانده تحصیلی
3. راهنمایی دانش آموزانی که کمتر از استعداد خود کار می کنند.
4. راهنمایی دانش آموزان در آموزش و یادگیری و کسب عادات صحیح
5. دادن اطلاعات لازم به دانش آموزان در زمینه های مواد درسی انتخابی و رشته های تحصیلی مناسب
6. دادن اطلاعات به دانش آموزان در مورد مقررات تحصیلی و آئین نامه انضباطی
7. آگاه ساختن دانش آموزان نسبت به ارتباط بین مواد درسی و رشته های تحصیلی در دوره هاي بعدی
8. آشنا ساختن دانش آموزان با ارزیابی صحیح علائق استعداد ها و تواناییهای خود به منظور طرح ریزی تحصیلی
9. کمک به معلمان در انطباق روشهای تدریس خود با نیازمندی های دانش آموزان(حسین موسی زاده 1399)

 راهنمایی شغلی :

همه ما کم بیش از اهمیت مهمی که شغل در زندگی ما دارد ، واقفیم  و می دانیم که هر کس در شغلی که مناسب با استعداد ها و توانایی های او هست ، موفق تر است ؛ حتی پیامبر نیز به اهمیت این موضوع اشاره کرده اند .

«همه ی شما كار كنيد و كوشش نماييد. ولي متوجه باشيد كه هر كس براي كاري كه آفريده شده و لايق تر است، آن رابه سهولت و آساني انجام مي دهد.( بحارالانوار، ج ۵، ص ۱۵۷)

با توجه به مطالب بالا ، به اهمیت راهنمایی شغلی پی می بریم ...

به طور کلی راهنمایی شغلی را ، می توان در سه مرحله بیان کرد .

راهنمایی شغلی در ابتدا به دنبال کشف استعداد ها و توانایی ها و همچنین امکانات و ویژگی های افراد است و علاوه بر آن به ویژگی های مشاغل نیز توجه دارد تا بتواند شغلی مناسب برای افراد پیدا کند ؛از جمله کار های که می توان در این حوزه انجام داد : ارائه بروشور های شغلی ، ملاقات با صاحبان مشاغل و ... .

در مرحله بعد آموزش است  . به این صورت که آموزش های مربوط به مشاغل توسط فرد فرا گرفته بشود . نکته ای که ای باید در اینجا به آن توجه کنیم این است است که هر شغلی ، آموزش مربوط به خود را دارد و حال ممکن است آموزش یک شغل طولانی و یا در کوتاه مدت باشد .

و در مرحله آخر ، به اشتغال می پردازیم . که در جریان همین اشتغال نیز افراد به راهنمایی هایی نیاز دارند ؛ از جمله چگونگی هماهنگ شدن افراد با سایر همکاران و یا قوانین محل کار (اقتباس شده از شفیع آبادی 1399)

 ازجمله کار هایی که یک مشاور در جریان راهنمایی شغلی انجام می دهد :

1. کمک به فرد جهت آشنایی با استعداد ها و توانایی هایش .
2. بیان ویژگی های مشاغل مختلف به افراد .
3. ایجاد نگرش مثبت نسبت به کار در افراد کارگریز
4.  کمک به مراجعان در جهت سازگاری با شغل جدید
5.  کمک کردن به افراد برای هماهنگ شدن با مقرارت سازمان

راهنمایی خانوادگی :

همانطور که می دانیم ، کانون گرم خانواده اولین جایی است که یک فرد با آن آشنا میشود . خانواده است که به او می آموزد چه چیزی خوب و چه چیزی بد است و به عنوان پشتیبان محکمی برای فرد است .در واقع خانواده نقش مهمی در تعیین مسیر و هدف فرد دارد و باعث می شود فرد بعد ها موفقیت های زیادی به دست آورد ؛ البته همانطور ممکن است باعث منحرف شدن فرد و نابود شدن آینده اش بشود ؛ از این رو متوجه اهمیت راهنمایی خانوادگی میشویم .از طريق راهنمايى خانوادگى - که يکى ديگر از انواع راهنمايى است - روابط سالم و متعادل بين اعضاى خانواده برقرار مى‌شود و آرامش و آسايش آنان تأمين مى‌گردد. خانواده معمولاً از زن و مرد و تعدادى بچه که روابطى بين آنان حاکم است تشکيل مى‌شود. روابط بين زن و مرد، پدر و بچه‌ها، مادر و بچه‌ها، و بچه‌ها با يکديگر ممکن است مختل گردد و براى تمام اعضاى خانواده مشکلاتى به‌وجود آورد. از طريق راهنمايى خانواده با ارائه روش‌هاى صحيح تربيتي، به ايجاد تعادل و رابطهٔ سالم و سازنده بين اعضاى خانواده اقدام مى‌شود.

راهنمایی بهداشتی :

راهنمايى بهداشتى نوع ديگرى از راهنمايى است که به‌منظور تأمين سلامت جسمى و روانى اعمال مى‌شود و هدف آن پيشگيرى از ابتلاء به بيمارى‌هاى جسمى و روانى است. سلامت جسمى در ديگر ابعاد وجودى انسان تأثير انکار ناپذيرى دارد و به گفتهٔ معروف 'عقل سالم در بدن سالم است' .

راهنمايى بهداشتى در حفظ سلامت فرد و اجتماع و فراهم آوردن موجبات پيشگيرى از ابتلا به بيمارى‌هاى مسرى و کنترل آنها و ممانعت از بروز حوادث ناگوار، نقش به‌سزائى دارد. در اين‌گونه موارد مى‌توان از طريق رسانه‌هاى گروهي و اجتماعی ، اطلاعات مفیدی را در دسترس عموم قرار داد. بهداشت روانى باعث می شود جنبه عاطفی فرد به ثبات برسد و بدين جهت فرد براى خود و ديگران احترام قائل مى‌شود، توانائى‌ها و محدوديت‌هاى خود را مى‌شناسد، و مى‌داند که رفتار انگيزه‌هایى دارد و معلول عوامل زیادی است و نشئت گرفته از تمام وجود فرد مى‌باشد. اقتباس شده از سید محمد حسینی 1400

ارتباط انواع راهنمایی و مشاوره از نظر موضوع بایکدیگر و بیان تفاوت آنها :

همانطور که اشاره کردم ، به طور کلی راهنمایی و مشاوره از نظر موضوع به چهار دسته تقسیم می شود و ویژگی های هر چهار مورد هم بررسی کردیم ؛ اما نکته ای که باید در اینجا به آن اشاره کنم این است که تقسیم راهنمایی به این موارد به این معنا نیست که هر یک از این راهنمایی از دیگر راهنمایی مستقل می شود ، بلکه همه این راهنمایی ها در ارتباط با هم قرار دارند و همراه هم به کار گرفته می شوند . برای بهتر باز شدن موضوع مثالی می زنم . فرض کنید دانش آموزی دچار مشکل شده است و نمی تواند درست ، انتخاب رشته کند ؛ خوب ...در اینجا اینکه بگوییم باید فقط راهنمایی تحصیلی بشود ، حرفی نادرست است . چراکه شاید علاوه اینکه فرد مشکل درسی داشته باشد ، دارای مشکل در خانواده شده باشد (مثلا بگویند تو باید دکتر شوی ) یا تحت تاثیر مشکلات روانی که مربوط به بخش سلامت هست ،باشد . پس راهنمایی فرایندی است که باید به صورت همه جانبه انجام شود و محدود کردن آن به یک نوع کار درستی نیست ؛ همچنین تمامی این موارد (تحصیل ، شغل ، خانواده و بهداشت ) بر هم تاثیر می گذارند و تاثیر می پذیرند .

درباره تفاوت آنها نیز می توان گفت که راهنمایی تحصیلی به طور مستقیم با درس و مسائل درسی او ارتباط دارد اما راهنمایی شغلی ، خانوادگی و بهداشتی تاثیر غیر مستقیم دارند ؛ ولی با این حال باید به آن توجه شود . چراکه این موارد ، تاثیر بسزایی در دانش آموز دارند ؛ به طور مثال اینکه اعضای خانواده ، دانش آموز  را مجبور به انتخاب رشته ای کنند که به آن علاقه ندارد باعث می شود دانش آموز نسبت به دروس بی رغبت شود یا اگر دانش آموز دچار فشار روانی شده باشد ، باعث افت او در دروسش می شود . راهنمایی خانوادگی به تاثیراتی که خانواده بر فرد می گذارد ، می پردازد و سعی می کند ارتباطات خانوادگی را متعادل و بهبود بخشد . درباره راهنمایی بهداشتی هم ، همگی از تاثیری که جسم و روان بر عملکرد انسان دارد آگاهیم . از این رو اهمیت این نوع راهنمایی را می فهمیم و پی می بریم که توجه به سلامت روانی و جسمی فرد (که خود اینها نیز بر هم تاثیر دارند ) ، باعث تمرکز بیشتر فرد بر مسائل و انجام عملکردی مناسب از او می شود .

انواع راهنمایی و مشاوره از نظر اجرا :

اینکه راهنمایی در مورد یک فرد اعمال شود یا گروهی از آنان ، راهنمایی به دو دسته راهنمایی فردی و راهنمایی گروهی تقسیم می شود ؛ پس هر یک از انواع راهنمایی بر اساس موضوع ( تحصیلی ، شغلی ، خانوادگی و بهداشتی ) در هر دو بخش قابل اجرا هستند...

برخی افراد معتقد اند که مشاروه گروهی بهتر از مشاوره فردی جواب می دهد ، چرا که افراد می توانند با یکدیگر مشارکت و تبادل اطلاعات کنند ، به خصوص در رابطه با جوانان . چرا که آنها در کنار همسالان خود ، انگیزه بیشتری برای صحبت و بیان نظرات خود دارند .

اما با این حال بعضی وقت ها شرایط طوری ایجاب می کند که از راهنمایی فردی استفاده کنیم ؛ مثلا برخی دانش آموزان در گروه نمی توانند شرکت موثر و فعال داشته باشند ؛ شاید برای اینکه مثلا خجالت می کشند یا دوست ندارند مسائلشان را سایر افراد بدانند . و یا اینکه به خاطر اینکه مشاور به یک گروه مشاوره می دهد ، برخی افراد نمی توانند استفاده کامل از کمک های مشاور داشته باشند ؛ چرا که فرصت کافی برای رسیدگی به تمامی مسائل آنها  توسط مشاور امکان پذیر نیست . همچنین نکته ای که درباره مشاوره گروهی وجود دارد این است که امکان بحث درباره مسائل عاطفی و شخصی افراد وجود ندارد و در مشاوره گروهی بیشتر مسائل تحصیلی و شغلی را بررسی می شود .

در مشاوره فردی  بیشتر مسائل عاطفی و شخصی فرد مثل مشکلات خانوادگی که دارد یا فشار روانی که بر روی وی قرار دارد وسایر مسائلی که فرد مراجع تمایلی به مطرح کردن آن در جمع ندارد .

مقایسه را در بندهای بالا انجام دادم و حال کاربرد این انواع را درمدرسه در قالب جدول ، بیان می کنم :

منابع :

1. شفیع آبادی ، عبدالله (1399).مقدمات راهنمایی ومشاوره . تهران : نشر رشد

2. حسینی ، سید محمد(1400)

3. موسی زاده – حسین (1399)

آدرس :

 https://armitamoshaver.com/%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C/